بسیاری گمان می‌کنند ملانوما همان سرطان پوست است؛ در واقع این بیماری، نوعی از سرطان پوست است که شیوع کمتری دارد اما سرعت گسترش آن در بدن فرد بالاتر از بقیه انواع سرطان پوست است. این نوع سرطان از «ملانوسیت» که لایه زیرین Epidermis است شروع می‌شود. علائم متعارف این بیماری شامل تغییر وضعیت ظاهری خال و لکه‌های پوستی است.
همه انواع سرطان پوست در هر بخشی از پوست ممکن است عارض شوند، اما معمولا ملانوما در نقاطی از پوست که در معرض تابش آفتاب است بیشتر اتفاق می‌افتد از جمله صورت، گردن، دست‌ها و بازوها. در ادامه این نوشته به بررسی روش‌های پیشگیری از ملانوما خواهیم پرداخت.
آیا با تغییر سبک زندگی می‌توان از بروز ملانوما جلوگیری کرد؟
پیشگیری قطعی از ملانوما به‌لحاظ علمی غیرممکن است. برخی عوامل دخیل در پیدایش این بیماری از جمله سن، جنسیت، نژاد و سوابق بیماری در خانواده فرد، قابل‌کنترل نیستند. اما با این وجود با مراعات برخی نکات می‌توان احتمال ابتلا به ملانوما و دیگر انواع سرطان را کاهش داد.
قرار گرفتن در معرض تابش اشعه‌های UV را به حداقل ممکن برسانید
همانطور که از مقدمه این مطلب پیداست، مؤثرترین روش کاستن از خطر ملانوما، احتراز از اشعه فرابنفش (UV) و به‌عبارتی تابش مستقیم نور خورشید است.
طبیعتاً، قرار گرفتن در سایه تا جای ممکن بهترین راهکار برای رعایت این نکته است. در صورتی که ناگزیر از قرار گرفتن در معرض آفتاب مستقیم هستید، حتماً این موارد را رعایت کنید:
- پیراهن آستین بلند بپوشید
- کرم ضدآفتاب بزنید
- کلاه بر روی سرتان بگذارید
- برای حفاظت از پوست حساس صورت و اطراف چشم، عینک آفتابی بزنید.
از برنزه کردن با تجهیزات و دستگاه‌های برنزه کننده و سولاریوم بپرهیزید
بسیاری تصور می‌کنند دستگاه‌های برنزه‌کردن پوست بی‌ضرر هستند، که البته صحیح نیست. این دستگاه‌ها اشعه UV ساطع می‌کنند که عوارض بلندمدتی برای پوست دارد و مرتبط با سرطان‌های پوست است. بنا بر تحقیقات بعمل‌آمده، استفاده از این دستگاه‌ها با افزایش احتمال ملانوما تناسب مستقیم دارد علی‌الخصوص اگر در سنین پایین‌تر از 30 سالگی از آنها استفاده شود. بر همین اساس واردات این قبیل دستگاه‌ها در کشور ممنوع اعلام گردیده است و سازمان بهداشت جهانی نیز استفاده از این دستگاه‌ها را منع کرده‌است.
از قرار گرفتن کودکان در تابش نور خورشید جلوگیری کنید
در خصوص مقابله با احتمال بروز ملانوما، کودکان نیازمند مراقبت بیشتری در مقایسه با بزرگسالان هستند زیرا بیشتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند و پوست حساس‌تری دارند. والدین و مدارس می‌بایست با مراعات موارد گفته‌شده در بالا از کودکان حفاظت به‌عمل آورند. همچنین مضرات قرار گرفتن در مقابل نور آفتاب باید به آنها یاد داده شود.
حواستان به خال‌های نامتعارف روی پوست باشد
پوست خود را مرتباً برای یافتن هرگونه لکه یا خال و برآمدگی جدید بررسی کنید. معاینه به‌موقع این علائم توسط پزشک به پیشگیری از سرطان بیانجامد پیش از آن که حتی احتمال تبدیل این قبیل علائم به سرطان‌های پوست باشد.
در برخی انواع خال‌ها احتمال تبدیل به ملانوما بیشتر از انواع دیگر است. اگر خال‌های پوستی دارید، بر اساس ظاهر و تغییرات آنها، ممکن است پزشک شما با فواصل زمانی منظم آن را بررسی کند و یا اگر علائمی از احتمال تبدیل آنها به ملانوما بروز کند، برخی از این خال‌ها را بردارد.
برداشتن همه خال‌ها به عنوان روش مقابله با ملانوما روش توصیه‌شده‌ای نیست. بخش کوچکی از موارد ملانوما از خال‌های پوستی پدید می‌آیند، ولی این در بیشتر موارد صدق نمی‌کند. اگر روی پوست‌تان تعداد زیادی خال دارید توصیه می‌کنیم به صورت منظم و دقیق مورد معاینه پزشک متخصص پوست قرار بگیرید و هر ماه پوست خود را بررسی کنید.
اگر روی پوست‌تان خال جدید یا غیرمعمول و یا تغییریافته دیدید، بهتر است برای اطمینان به دکتر متخصص مراجعه کنید.
سیستم ایمنی بدن‌تان را تضعیف نکنید
سیستم ایمنی تضعیف‌شده، احتمال ابتلا به ملانوما و دیگر انواع سرطان پوست را افزایش می‌دهد.
آلوده‌شدن به ویروس HIV، که عامل بیماری ایدز است می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند. طبیعتاً مراعات نکات توصیه‌شده برای پیشگیری از ایدز، ریسک ابتلا به سرطان پوست و بسیاری دیگر از انواع سرطان را نیز پایین نگه‌می‌دارد.
برخی افراد مجبور به استفاده از داروهایی هستند که سیستم ایمنی را محدود می‌کند، از جمله افراد دارای عضو پیوندی و مبتلایان به بیماری‌های خود-ایمنی. همچنین برخی داروهای سرطان از جمله شیمی‌درمانی، سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند. فواید استفاده از این نوع داروها برای این افراد بسیار مهم‌تر از مضرات احتمالی آنها در افزایش احتمال سرطان است و نباید بدون مشاوره با پزشک و به این دلیل مصرف این داروها را متوقف کنند.